Het is alweer 10 jaar geleden dat Satoshi Nakamoto Bitcoin lanceerde. Met de digitale munt wilde hij het betalingsverkeer revolutionair veranderen. Na 10 jaar moeten we constateren dat die doelstelling (nog?) niet gehaald is. Bitcoin lijkt vooralsnog eigenlijk alleen echt interessant voor speculanten met een lage risico-aversie of een hoge mate van naïviteit. De echte revolutie heet dan ook niet Bitcoin, maar Blockchain.
Blockchain is de technologie die Bitcoin mogelijk maakt. In de kern gaat het hier om een database. De belangrijkste kenmerken van deze database zijn:
- Het is een gedistribueerde database; kopieën van de database worden gedecentraliseerd opgeslagen.
- Er is geen centrale beheerder van de data nodig. Mutaties worden met behulp van een cryptografisch consensus mechanisme gevalideerd. Een computerprotocol synchroniseert de kopieën van de database.
- Eenmaal gevalideerde data zijn cryptografisch beveiligd en kunnen niet gewijzigd worden.
- Toegangsbeveiliging en integriteit van de data worden bewerkstelligd met behulp van public/private key encryptie.
- Toegangsbeveiliging vindt plaats op het niveau van de data, niet op het niveau van de database.
- Alle transacties/mutaties blijven verifieerbaar in de database (audit trail).
Wat deze vorm van databeheer zo interessant maakt is dat partijen die elkaar niet, of slechts in beperkte mate vertrouwen, een database kunnen delen.
Een goed voorbeeld van de voordelen die dit biedt vinden we in de internationale handel. Momenteel gaat (de financiering van) import/export nog gepaard met veel papierwerk, intensieve communicatie en regelmatige uitwisseling van documenten. Dit is niet alleen inefficiënt, ook liggen misverstanden, fouten en fraude op de loer. Blockchain biedt de mogelijkheid aan exporteurs, importeurs, banken, verzekeraars en transporteurs, maar ook aan douaneautoriteiten en accountants om in één gezamenlijke database de status van goederen te muteren en/of te volgen (afhankelijk van de toegekende rechten) gedurende het gehele export/import traject. Alle informatie die nu nog in verschillende databases is opgeslagen en in de vorm van documenten wordt gedeeld, kan op de blockchain worden opgeslagen en toegankelijk gemaakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan leveringsdocumenten, facturen, verzekeringspolissen, letters of credit, vrachtbrieven en douanedocumenten.
Een ander voorbeeld betreft goederen waarvan het voor de koper belangrijk is om de exacte herkomst vast te stellen, bijvoorbeeld de echtheid van merkartikelen of medicijnen. De producent kan de goederen met een public/private key registreren op een blockchain. Bij elke overdracht van de goederen dienen de public/private key dan mee overgedragen te worden om de echtheid te waarborgen. In feite kunnen alle goederen op deze wijze registergoederen worden.
Veel centrale banken onderzoeken momenteel de mogelijkheden om hun valuta ook digitaal aan te bieden. Wanneer dat gerealiseerd wordt, kunnen bedrijven al hun financiële transacties via een blockchain uitvoeren (zoals nu bij Bitcoin). Reconciliatie en controle op de juistheid van de administratie van transacties worden dan overbodig, want de gevalideerde transactie is meteen de registratie.
Dit zijn maar een paar voorbeelden. Blockchains kunnen ook gebruikt worden om bijvoorbeeld persoonsgebonden gegevens (identiteitsbewijs, inkomen, medische gegevens enz.) te registreren. Dat biedt de mogelijkheid om de echte eigenaar van die gegevens (nl. de persoon op wie die gegevens betrekking hebben) die gegevens zelf te laten beheren en te besluiten met wie hij die gegevens wil delen.
Momenteel worden jaarlijks tientallen miljarden geïnvesteerd in de ontwikkeling van blockchain toepassingen. In uiteenlopende sectoren als finance, energie, transport, gezondheidszorg en accountancy wordt aan toepassingen gewerkt. Ook overheden zien inmiddels de mogelijkheden. Zo heeft de Nederlandse overheid momenteel pilots lopen rond 35 verschillende use cases.
Algemene consensus is, dat blockchain zich nu in dezelfde fase bevindt als het internet in de late jaren 90: nu nog relatief onbekend en onbelangrijk, maar binnen vijf tot tien jaar niet meer weg te denken uit de bedrijfsvoering.
September 2018
Auteur: Ernest van der Hout RA FRM, directeur BetaGamma Consulting